Ο όρος καθρεπτισμός αναφέρεται στην ικανότητα ενός
παιδιού να διαβάζει ή να γράφει από τα δεξιά προς τα αριστερά (σαν να
διαβάζει ή να γράφει τα γράμματα και τους αριθμούς από έναν καθρέφτη).
Δηλαδή, η ανάγνωση και η γραφή του γίνονται σε αντίθετη κατεύθυνση από
την κανονική. Μπορεί να σχηματίζει σωστά τα γράμματα μέσα στις λέξεις
και τους αριθμούς, αλλά να τα εκτελεί προς λανθασμένη κατεύθυνση.
Η ελλιπής αντίληψη στο χώρο και ο αδύναμος οπτικο-κινητικός συντονισμός είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά παιδιών με καθρεπτισμό. Oσυντονισμός χεριού-ματιού είναι η ικανότητα ελέγχου της κίνησης του χεριού όπως αυτή προκύπτει μετά από ένα οπτικό ερέθισμα. Το εύρος των ικανοτήτων που επηρεάζει αυτή η δεξιότητα είναι τεράστιο. Ο συντονισμός χεριού-ματιού επηρεάζει την ικανότητά μας να ζωγραφίζουμε, να σχεδιάζουμε βασικές «πινελιές» και εικόνες, να βρίσκουμε το δρόμο μας μέσα από ένα λαβύρινθο (παιχνίδι) ή να ενώνουμε κουκίδες. Επηρεάζει τη γραφή, το κράτημα μιας μπάλας, το χτύπημα της μπάλας με ρόπαλο, τη καλλιτεχνική δημιουργία, τη σύνθεση ενός παζλ, πώς να δένουμε τα κορδόνια μας, να περνούμε κλωστή σε βελόνα και να χρησιμοποιούμε ψαλίδι.
Πότε εμφανίζεται;
Η καθρεπτική ανάγνωση και γραφή, συνήθως, εμφανίζεται από την προσχολική ηλικία (περίπου στην ηλικία των 5 χρόνων). Αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί αυτής της ηλικίας έρχεται σε επαφή, για πρώτη φορά, με τους ήχους και τις μορφές των γραμμάτων και με τον σχηματισμό των αριθμών. Λόγω μη ωρίμανσης ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τις αναγνωστικές και γραφοκινητικές δεξιότητες, με το που έρχεται το παιδί σε επαφή με την ανάγνωση και τη γραφή, δείχνει μια αδυναμία του προσανατολισμού ως προς την κατεύθυνση των γραμμάτων και τους αριθμούς. Η καθρεπτική δυσλεξία, συνήθως, ολοκληρώνεται περίπου στη ηλικία των 7 χρονών (όταν το παιδί είναι στη Β’ τάξη του Δημοτικού).
Καθρεπτισμός και αριστεροχειρία
Η αριστεροχειρία είναι η προτίμηση της αριστερής πλευράς του οργανισμού για μια δραστηριότητα. Οι αριστερόχειρες μαθητές τείνουν να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για καθρεπτική γραφή (περίπου το 13,06% του σχολικού πληθυσμού). Αυτό συμβαίνει, γιατί τα αριστερόχειρα παιδιά παρουσιάζουν περισσότερες ελλείψεις στις οπτικο-χωρικές (π.χ. δεν μπορούν να αξιολογήσουν το χώρο μέσα στον οποίον θα γράψουν τα γράμματα) και στις οπτικο – κινητικές δεξιότητες (π.χ. να συναρμολογήσουν εύκολα puzzle) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να αντιλαμβάνονται τα γράμματα, τους αριθμούς και τα σχήματα με ένα ιδιαίτερο τρόπο.
TI KANOYME
Ενδεικτικές ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του καθρεπτισμού είναι για παράδειγμα οι εργασίες αναγνώρισης, που ζητούν από το παιδί να κυκλώσει όλα τα – ξ – ή δραστηριότητες που ζητούν από το παιδί να συμπληρώσει με χρώμα ένα συγκεκριμένο γράμμα ή μια κρυμμένη εικόνα.
Εξάσκηση στους όρους «δεξιά» και «αριστερά». Μπορεί το παιδί σας να αναγνωρίσει το δεξί και το αριστερό του χέρι; Μπορεί να δείξει σε αντικείμενα που βρίσκονται δεξιά ή αριστερά μέσα στον χώρο;
Παιχνίδια που ενθαρρύνουν την κίνηση στα πόδια και το έντονο, ηχηρό περπάτημα: βηματισμός παρέλασης, ονομάζοντάς την κίνηση που εκτελείται κάθε φορά (Δεξί-Αριστερό-Δεξί-Αριστερό).
Λαβύρινθοι: βρείτε το δρόμο πρώτα με το δάχτυλό σας, μετά με μολύβι ή κηρομπογιά.
Μισή-μισή ζωγραφιά. Ζωγραφίστε εσείς το πρώτο μισό από ένα απλό σχήμα (πίτσα, σπίτι, ανθρώπινη φιγούρα, δέντρο) για να συμπληρώσει το άλλο μισό το παιδί.
Κολλήστε ένα αυτοκόλλητο στο πίσω μέρος της παλάμης ή ένα λάστιχο στον δεξί καρπό. Ενναλακτικά φορέστε στο παιδί ένα ρολόι χεριού.
Παιχνίδια «Πες μου που βρίσκεται». Δώστε την απαραίτητη έμφαση στη δεξιά και αριστερή πλευρά του δωματίου. Εναλλακτικά, εφαρμόστε το ίδιο σε ένα βιβλίο, με έμφαση στη δεξιά ή αριστερή σελίδα αντίστοιχα.
Γέμισμα με χρώμα μέσα από το όριο των γραμμών.
Γραφή ή ζωγραφική σε επικλινή ή κάθετη επιφάνεια για καλύτερη οπτική επαφή, βελτίωση θέσης κεφαλιού αλλά και θέσης καρπού/χεριού. Ζωγραφίστε σε τρίποδα ή χαρτί κολλημένο στο τοίχο. Μια επικλινής επιφάνεια μπορεί να τοποθετηθεί στο γραφείο του παιδιού για δραστηριότητες σχετικές με τη γραφή.
Γραφή (ζωγραφική και άλλα παιχνίδια) ενώ είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα: βοηθάει στη σταθερότητα των ώμων και στην όρθια στάση του κεφαλιού.
Ο διαγώνιος σχεδιασμός αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ασχοληθείτε με παιχνίδια που περιλαμβάνουν διαγώνιες κινήσεις όπως η ντάμα κτλ.
Σε κάθε περίπτωση, εάν πιστεύετε πως το παιδί σας χρειάζεται ενίσχυση ως προς τις παραπάνω δεξιότητες, είναι σωστό να γίνει αρχικά μία πλήρης εργοθεραπευτική αξιολόγηση!
Η ελλιπής αντίληψη στο χώρο και ο αδύναμος οπτικο-κινητικός συντονισμός είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά παιδιών με καθρεπτισμό. Oσυντονισμός χεριού-ματιού είναι η ικανότητα ελέγχου της κίνησης του χεριού όπως αυτή προκύπτει μετά από ένα οπτικό ερέθισμα. Το εύρος των ικανοτήτων που επηρεάζει αυτή η δεξιότητα είναι τεράστιο. Ο συντονισμός χεριού-ματιού επηρεάζει την ικανότητά μας να ζωγραφίζουμε, να σχεδιάζουμε βασικές «πινελιές» και εικόνες, να βρίσκουμε το δρόμο μας μέσα από ένα λαβύρινθο (παιχνίδι) ή να ενώνουμε κουκίδες. Επηρεάζει τη γραφή, το κράτημα μιας μπάλας, το χτύπημα της μπάλας με ρόπαλο, τη καλλιτεχνική δημιουργία, τη σύνθεση ενός παζλ, πώς να δένουμε τα κορδόνια μας, να περνούμε κλωστή σε βελόνα και να χρησιμοποιούμε ψαλίδι.
Πότε εμφανίζεται;
Η καθρεπτική ανάγνωση και γραφή, συνήθως, εμφανίζεται από την προσχολική ηλικία (περίπου στην ηλικία των 5 χρόνων). Αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί αυτής της ηλικίας έρχεται σε επαφή, για πρώτη φορά, με τους ήχους και τις μορφές των γραμμάτων και με τον σχηματισμό των αριθμών. Λόγω μη ωρίμανσης ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τις αναγνωστικές και γραφοκινητικές δεξιότητες, με το που έρχεται το παιδί σε επαφή με την ανάγνωση και τη γραφή, δείχνει μια αδυναμία του προσανατολισμού ως προς την κατεύθυνση των γραμμάτων και τους αριθμούς. Η καθρεπτική δυσλεξία, συνήθως, ολοκληρώνεται περίπου στη ηλικία των 7 χρονών (όταν το παιδί είναι στη Β’ τάξη του Δημοτικού).
Καθρεπτισμός και αριστεροχειρία
Η αριστεροχειρία είναι η προτίμηση της αριστερής πλευράς του οργανισμού για μια δραστηριότητα. Οι αριστερόχειρες μαθητές τείνουν να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για καθρεπτική γραφή (περίπου το 13,06% του σχολικού πληθυσμού). Αυτό συμβαίνει, γιατί τα αριστερόχειρα παιδιά παρουσιάζουν περισσότερες ελλείψεις στις οπτικο-χωρικές (π.χ. δεν μπορούν να αξιολογήσουν το χώρο μέσα στον οποίον θα γράψουν τα γράμματα) και στις οπτικο – κινητικές δεξιότητες (π.χ. να συναρμολογήσουν εύκολα puzzle) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να αντιλαμβάνονται τα γράμματα, τους αριθμούς και τα σχήματα με ένα ιδιαίτερο τρόπο.
TI KANOYME
Ενδεικτικές ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του καθρεπτισμού είναι για παράδειγμα οι εργασίες αναγνώρισης, που ζητούν από το παιδί να κυκλώσει όλα τα – ξ – ή δραστηριότητες που ζητούν από το παιδί να συμπληρώσει με χρώμα ένα συγκεκριμένο γράμμα ή μια κρυμμένη εικόνα.
Εξάσκηση στους όρους «δεξιά» και «αριστερά». Μπορεί το παιδί σας να αναγνωρίσει το δεξί και το αριστερό του χέρι; Μπορεί να δείξει σε αντικείμενα που βρίσκονται δεξιά ή αριστερά μέσα στον χώρο;
Παιχνίδια που ενθαρρύνουν την κίνηση στα πόδια και το έντονο, ηχηρό περπάτημα: βηματισμός παρέλασης, ονομάζοντάς την κίνηση που εκτελείται κάθε φορά (Δεξί-Αριστερό-Δεξί-Αριστερό).
Λαβύρινθοι: βρείτε το δρόμο πρώτα με το δάχτυλό σας, μετά με μολύβι ή κηρομπογιά.
Μισή-μισή ζωγραφιά. Ζωγραφίστε εσείς το πρώτο μισό από ένα απλό σχήμα (πίτσα, σπίτι, ανθρώπινη φιγούρα, δέντρο) για να συμπληρώσει το άλλο μισό το παιδί.
Κολλήστε ένα αυτοκόλλητο στο πίσω μέρος της παλάμης ή ένα λάστιχο στον δεξί καρπό. Ενναλακτικά φορέστε στο παιδί ένα ρολόι χεριού.
Παιχνίδια «Πες μου που βρίσκεται». Δώστε την απαραίτητη έμφαση στη δεξιά και αριστερή πλευρά του δωματίου. Εναλλακτικά, εφαρμόστε το ίδιο σε ένα βιβλίο, με έμφαση στη δεξιά ή αριστερή σελίδα αντίστοιχα.
Γέμισμα με χρώμα μέσα από το όριο των γραμμών.
Γραφή ή ζωγραφική σε επικλινή ή κάθετη επιφάνεια για καλύτερη οπτική επαφή, βελτίωση θέσης κεφαλιού αλλά και θέσης καρπού/χεριού. Ζωγραφίστε σε τρίποδα ή χαρτί κολλημένο στο τοίχο. Μια επικλινής επιφάνεια μπορεί να τοποθετηθεί στο γραφείο του παιδιού για δραστηριότητες σχετικές με τη γραφή.
Γραφή (ζωγραφική και άλλα παιχνίδια) ενώ είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα: βοηθάει στη σταθερότητα των ώμων και στην όρθια στάση του κεφαλιού.
Ο διαγώνιος σχεδιασμός αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ασχοληθείτε με παιχνίδια που περιλαμβάνουν διαγώνιες κινήσεις όπως η ντάμα κτλ.
Σε κάθε περίπτωση, εάν πιστεύετε πως το παιδί σας χρειάζεται ενίσχυση ως προς τις παραπάνω δεξιότητες, είναι σωστό να γίνει αρχικά μία πλήρης εργοθεραπευτική αξιολόγηση!